AI Act – kompleksowa regulacja prawna sztucznej inteligencji!

Sztuczna inteligencja nie tylko zmienia świat, ale przede wszystkim go rewolucjonizuje, zwłaszcza jeśli chodzi o biznes. Być może zastanawiasz się, co ta rewolucja może oznaczać dla Ciebie i Twojego biznesu? AI (Artificial Intelligence) staje się wszechobecna, od automatycznych rekomendacji zakupowych po zaawansowane systemy analizy danych i generatywne modele. Wraz z jej dynamicznym rozwojem pojawia się wiele pytań, w tym dotyczących kwestii prawnych: Czy AI jest bezpieczna? Jak AI wpływa na naszą prywatność? Jak zgodnie z prawem wdrażać sztuczną inteligencję w firmie? W odpowiedzi na tę rewolucję Unia Europejska stworzyła AI Act – pierwsze na świecie kompleksowe ramy prawne regulujące sztuczną inteligencję.

Jeśli prowadzisz biznes, w którym wykorzystujesz systemy sztucznej inteligencji AI, ten artykuł jest dla Ciebie. Wyjaśnię, czym jest AI Act, kogo dotyczy, jakie nakłada obowiązki i jakie ryzyka niesie jego ignorowanie.

Zaczynajmy!

Generatywna sztuczna inteligencja – nowe możliwości i wyzwania

Generatywna sztuczna inteligencja to nowoczesna technologia zdolna do generowania unikalnych treści, takich jak teksty, obrazy, dźwięki czy filmy. Bazuje na dostarczonych danych i algorytmach uczenia maszynowego. W odróżnieniu od tradycyjnej AI, która skupia się na analizowaniu danych i działaniu według ustalonych schematów, generatywna AI specjalizuje się w kreatywnym tworzeniu nowych materiałów.

Otwiera ona przed firmami nowe możliwości – od automatyzacji pisania tekstów po projektowanie graficzne. Jednak jej zastosowanie niesie także ryzyko, zwłaszcza w kontekście odpowiedzialności za treści generowane w ten sposób. Przykładowo, błędy w wygenerowanych materiałach mogą prowadzić do naruszenia praw autorskich. Z kolei wykorzystanie nieodpowiednich danych – do naruszenia przepisów dot. ochrony prywatności, np. RODO. 

AI Act wskazuje na potrzebę przejrzystości w korzystaniu z tego rodzaju narzędzi oraz nakłada obowiązek oceny ryzyka w ich wdrażaniu. Ale po kolei…

Czym jest AI Act i skąd wziął się pomysł na regulacje?

AI Act, czyli Rozporządzenie UE 2024/1689, to pierwszy na świecie dokument szczegółowo regulujący sztuczną inteligencję. Wprowadza on zasady dla twórców, użytkowników oraz podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw systemów AI, aby zapewnić bezpieczeństwo, ochronę praw podstawowych i przejrzystość działania technologii.

Dlaczego w ogóle powstała taka regulacja?

Sztuczna inteligencja jest narzędziem o ogromnym potencjale – może ułatwić prowadzenie biznesu, zoptymalizować procesy i zwiększyć konkurencyjność. Jednak wiąże się z nią także ryzyko. Wyobraź sobie, że system rekrutacyjny AI odrzuca kandydatów z powodu błędów algorytmu albo chatbot bez Twojej wiedzy narusza RODO, przetwarzając dane klientów w sposób niezgodny z prawem (co naraża biznes na kary i wyciek danych osobowych).AI Act ma na celu między innymi zapobieganie takim sytuacjom.

Przeczytaj także: Chatbot na stronie internetowej – czy jest legalny?

AI Act – od kiedy obowiązuje?

 AI Act co prawda obowiązuje od 1 sierpnia 2024 roku, ale jego stosowanie tej regulacji jest nieco przesunięte w czasie.

• Od 2 lutego 2025 r. zastosowanie będą miały zakazy dot. określonych praktyk (rozdziały I i II);
• Od 2 sierpnia 2025 r. zastosowanie będą miały przepisy dotyczące:
  • organów notyfikujących i jednostkach notyfikowanych w kontekście systemów AI wysokiego ryzyka (rozdział III sekcja 4)
  • modeli AI ogólnego przeznaczenia (rozdział V) 
  • zarządzania (rozdział VII) 
  • kar (rozdział XII) i poufności (art. 78)
• Zasadniczo przepisy AI Act będą miały zastosowanie od 2 sierpnia 2026 r.
• A dopiero od 2 sierpnia 2027 r. zastosowanie będą miały przepisy dot. systemów wysokiego ryzyka, określonych w art. 6 ust. 1 i odpowiadających mu obowiązków.

Co reguluje AI Act?

AI Act nie dotyczy wszystkich zastosowań AI w ten sam sposób. Wprowadza czteropoziomową hierarchię ryzyka, na której opiera się system regulacji:

1. Niedopuszczalne ryzyko – zakazane praktyki, takie jak systemy AI używane do manipulacji ludzkim zachowaniem w szkodliwy sposób, np. społeczna punktacja tzw. “scoring” obywateli czy zabawki, które mogłyby zachęcać dzieci do niebezpiecznych działań.
2. Wysokie ryzyko – zastosowania, które mogą mieć istotny wpływ na bezpieczeństwo lub prawa ludzi, np. systemy kredytowe, rekrutacyjne czy medyczne. Takie systemy muszą spełniać surowe wymagania, m.in. przechodzić oceny zgodności przed wprowadzeniem na rynek.
3. Ograniczone ryzyko – zastosowania wymagające przejrzystości. Przykład? Chatboty – klienci muszą być informowani, że rozmawiają z maszyną, a nie człowiekiem.
4. Minimalne ryzyko – codzienne zastosowania AI, jak filtry antyspamowe czy sugestie zakupowe, nie podlegają szczegółowej regulacji.

Dla przedsiębiorców oznacza to, że nie każde użycie AI będzie wiązało się z dodatkowymi obowiązkami. Jednak w przypadku bardziej zaawansowanych systemów konieczne może być przygotowanie się na nowe wymogi prawne Aby ocenić, czy dany system należy do konkretnej grupy ryzyka i jakie ewentualne obowiązki znajdują zastosowanie, należy przeprowadzić analizę ryzyka – co rekomenduję przed każdym wdrożeniem systemów wykorzystujących sztuczną inteligencję w organizacji.

Kogo dotyczy AI Act?

AI Act jest skierowany nie tylko do gigantów technologicznych, ale także do „mniejszych” przedsiębiorców. Rozporządzenie obejmuje zarówno twórców systemów AI, jak i firmy, które wdrażają je w swojej działalności. To oznacza, że jeśli korzystasz z gotowych narzędzi opartych na AI, takich jak narzędzia marketingowe, chatboty czy systemy analityczne, również możesz podlegać tym przepisom.

Unia Europejska starała się jednak uwzględnić potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw. W związku z tym niektóre przepisy zostały uproszczone, aby zmniejszyć obciążenie związane z dostosowaniem się do nowych regulacji. Niemniej, każda firma powinna zidentyfikować i zrozumieć swoje obowiązki oraz odpowiednio dostosować procesy biznesowe i technologiczne.

Przeczytaj także: Sztuczna inteligencja – jak uniknąć pułapek prawnych?

Obowiązki dla przedsiębiorców

AI Act to naprawdę rozległy dokument i ciężko jest opisać wszystkie obowiązki w jednym artykule. Najwięcej obowiązków przewidzianych jest jednak dla systemów wysokiego ryzyka, dla których AI Act wprowadza m.in. wymóg oceny zgodności. Jeśli Twoja firma korzysta z podstawowych narzędzi AI, takich jak automatyzacja wysyłki maili, możesz spać spokojnie (przynajmniej na razie).

Dla firm korzystających z zaawansowanych systemów AI, kluczowe obowiązki obejmują:

• Przejrzystość działania systemu – użytkownicy muszą być świadomi, że korzystają z technologii AI.

Jednym z nowych wymogów wprowadzonych przez AI Act jest obowiązek wyraźnego oznaczania treści generowanych przez sztuczną inteligencję. Ma to na celu zapobieganie dezinformacji oraz ochronę konsumentów przed potencjalnym wprowadzeniem w błąd. Firmy korzystające z generatywnej AI w działaniach marketingowych czy obsłudze klienta muszą informować odbiorców, że mają do czynienia z treściami stworzonymi przez maszynę, a nie człowieka. Niewywiązanie się z tego obowiązku może prowadzić nie tylko do surowych kar, ale także utraty zaufania klientów.

• Ocena zgodności – przed wdrożeniem systemu wysokiego ryzyka konieczne jest przeprowadzenie analizy zgodności z przepisami.
• Monitorowanie ryzyka – firmy muszą regularnie sprawdzać, czy ich systemy AI działają zgodnie z założeniami i nie stwarzają zagrożeń.
• Raportowanie incydentów – w przypadku poważnych problemów (np. naruszeń bezpieczeństwa danych) należy je zgłaszać odpowiednim organom.

Co grozi za naruszenie przepisów?

Jeśli myślisz, że AI Act to tylko kolejny zestaw formalności, warto wiedzieć, że za jego nieprzestrzeganie mogą grozić surowe konsekwencje. W przypadku poważnych naruszeń, np. wykorzystania zakazanych praktyk AI, firmy mogą zostać ukarane karami sięgającymi nawet 6% ich rocznego obrotu. Dla mniejszych firm sankcje te mogą być ogromnym obciążeniem, dlatego warto zawczasu zasięgnąć porady prawnej i upewnić się, że Twoje procesy są zgodne z nowymi przepisami.

Dlaczego AI Act jest ważny dla przedsiębiorców?

Jeśli myślisz, że AI Act to tylko utrudnienie, to po części masz rację ;). Warto jednak spojrzeć na sprawę z innej perspektywy. Przestrzeganie nowych przepisów to nie tylko sposób na uniknięcie kar, ale także:

• Budowanie zaufania klientów – przejrzyste działania firmy zwiększają wiarygodność w oczach konsumentów.
• Bezpieczeństwo prawne – zgodność z AI Act pozwala uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek, takich jak sankcje finansowe i to związane nie tylko z AI Actem, ale także z RODO, prawem autorskim i prawem cywilnym.Konkurencyjność na rynku – wdrażanie odpowiedzialnych i zgodnych z prawem systemów AI może stać się istotnym atutem biznesowym i wyróżnikiem.

Jak się przygotować?

AI Act wkracza w życie, przynosząc zarówno wyzwania, jak i szanse. Aby Twoja firma była gotowa:

1. Zidentyfikuj zastosowania AI w Twoim biznesie – oceń z jakim ryzykiem wiąże się wykorzystywanie sztucznej inteligencji w organizacji
2. Skonsultuj się z ekspertem (służę pomocą) – wspólnie sprawdźcie, czy Twoje narzędzia AI są zgodne z nowymi przepisami.
3. Dostosuj procesy – wprowadź wymagane zmiany, takie jak procedury oceny zgodności czy raportowania incydentów.
4. Informuj klientów – zadbaj o przejrzystość w komunikacji dotyczącej korzystania z AI.
5. Rozważ wdrożenie normy ISO 42001 – ten międzynarodowy standard wspiera odpowiedzialne zarządzanie sztuczną inteligencją, określając wytyczne w zakresie wdrożenia, utrzymania i doskonalenia systemów AI. Certyfikacja tej normy zwiększa wiarygodność firmy, pomaga w spełnianiu wymogów prawnych i podnosi bezpieczeństwo informacji przetwarzanych przez AI.
6. Przeczytaj mój artykuł o pułapkach związanych z zastosowaniem sztucznej inteligencji – znajdziesz go TUTAJ.
   

Niezależnie od tego jakie obowiązki na Twoją organizację nakłada AI Act, warto zadbać o transparentność procesów bezpieczne wykorzystywanie sztucznej inteligencji. To zaprocentuje na przyszłość. Podstawowym dokumentem, który rekomenduję wdrożyć przy korzystaniu z AI w biznesie jest polityka sztucznej inteligencji lub regulamin sztucznej inteligencji.

Podsumowanie

Akt w sprawie sztucznej inteligencji to krok milowy w regulacji technologii, która zmienia oblicze współczesnego biznesu. Dla przedsiębiorców oznacza to konieczność dostosowania się do nowych wymogów, szczególnie jeśli korzystają z systemów sztucznej inteligencji w swoich działaniach. Przepisy te, choć mogą wydawać się obciążeniem, są jednocześnie szansą na wzmocnienie zaufania klientów oraz promowanie etycznych praktyk.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w poruszaniu się w gąszczu nowych regulacji – wiesz, gdzie mnie znaleźć. Pomogę Ci przejść przez proces zgodności, minimalizując ryzyko i maksymalizując korzyści płynące z wykorzystania sztucznej inteligencji w Twoim biznesie!

Jasne, chcę omówić wprowadzenie AI Act do mojego biznesu razem z Tobą!