Zbycie udziałów w spółce z o.o. – zasady i obowiązki

Jako wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (co do zasady) masz prawo podjąć decyzję dotyczącą tego, co zrobisz ze swoimi udziałami. Zbycie udziałów jest jedną z dostępnych opcji, z którą związanych jest jednak szereg zasad, obowiązków i formalności. Zapraszam do lektury artykułu, w którym odpowiadam na pytanie, jak sprzedać udziały w spółce z o.o.

Formalności przy sprzedaży udziałów, czyli o tym, jak sprzedać udziały w spółce z o.o. Po pierwsze sprawdzenie kwestii ograniczeń zbywalności i uzyskanie ewentualnej zgody

Zgodnie z art. 182 § 1 Kodeksu spółek handlowych zbycie udziału może być uzależnione od zgody spółki lub ograniczone w inny sposób. Ze względu na ten przepis, chcąc sprzedać udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w pierwszej kolejności powinieneś_aś sprawdzić, czy dla Twoich udziałów nie ma jakichś ograniczeń dotyczących zbywalności.

Informacje o takich ewentualnych ograniczeniach znajdziesz w umowie spółki oraz w odrębnych porozumieniach wspólników. Naruszenie ograniczeń zawartych w umowie spółki może wiązać się przy tym z nieważnością transakcji zbycia udziałów. Natomiast naruszenie zapisów porozumień wspólników może zaowocować powstaniem odpowiedzialności po zbyciu udziałów (a więc odpowiedzialności odszkodowawczej względem pozostałych wspólników).

Jeżeli umowa spółki przewiduje natomiast konieczność uzyskania zgody na zbycie udziałów, to należy o nią wystąpić do zarządu spółki. Udzielona powinna ona zostać w formie pisemnej.

Ewentualna odmowa nie jest przy tym jeszcze wcale równoznaczna z niemożnością zbycia udziałów. Zgodnie z przepisami (a dokładniej z art. 182 § 3 Kodeksu spółek handlowych) po odmowie zarządu spółki, na zbycie udziałów pozwolić Ci może bowiem sąd rejestrowy – jeżeli tylko zaistnieją ku temu ważne powody.

Warto dodatkowo pamiętać, że ograniczenia zbywalności udziałów mogą także wynikać z obowiązujących przepisów szczególnych. Przykładem tego mogą być udziały w spółkach, które są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi dużych nieruchomości rolnych. Prawo pierwokupu takich udziałów, zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego, w wielu przypadkach ma bowiem Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

Zbycie udziałów w spółce z o.o.: wycena i zawarcie umowy sprzedaży udziałów w spółce

Po sprawdzeniu kwestii ograniczeń zbywalności i uzyskaniu ewentualnej zgody na zbycie udziałów w spółce z o.o. przychodzi czas na odpowiednią wycenę oraz zawarcie umowy sprzedaży.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami (tj. art. 180 § 1 Kodeksu spółek handlowych) zbycie udziału powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Oznacza to konieczność wizyty u notariusza, który poświadczy złożenie podpisów przez odpowiednie osoby.

Wyjątkiem od powyższego jest jedynie zbycie udziałów w spółce z o.o., której umowa została zawarta przy wykorzystaniu internetowego systemu Ministerstwa Sprawiedliwości S24. W takiej sytuacji zbycie udziałów może bowiem odbyć się również poprzez ten system.

Przeniesienie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością: zawiadomienie spółki o zmianie wspólników w spółce i ewentualna rejestracja zmiany udziałowców

Zawarłeś_aś umowę sprzedaży udziałów w spółce w odpowiedni, zgodny z przepisami, sposób? W takim razie musisz wywiązać się względem spółki z obowiązku informacyjnego wynikającego z art. 187 Kodeksu spółek handlowych. Oznacza to konieczność wystosowania do spółki zawiadomienia wraz z dowodem przejścia udziałów (a więc z umową zbycia udziałów).

Powyższe to bardzo istotna czynność. Przejście udziałów jest bowiem skuteczne wobec spółki dopiero od chwili, gdy ta otrzyma właściwe zawiadomienie z takim właśnie dowodem. Dopiero też wtedy aktywują się wszystkie związane z zawartą transakcją prawa nowego nabywcy udziałów w spółce z o.o.

Pamiętać należy dodatkowo, że wspólnicy mający przynajmniej 10% kapitału zakładowego spółki z o.o. ujawniani są w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jeżeli więc w wyniku zbycia udziałów zostałeś_aś z mniej niż 10% udziałów – powinieneś_aś zostać wykreślony_a z KRS. Nabywca udziałów, który w wyniku tej transakcji będzie miał przynajmniej 10% kapitału zakładowego spółki, powinien tam natomiast zostać dopisany.

Transakcje udziałowe w spółce mogą także powodować konieczność dokonania odpowiedniego zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Zgłoszenia takiego dokonuje jednak wyłącznie osoba uprawniona do reprezentacji spółki. Na dodatek – tylko wtedy, gdy nabywca udziałów w wyniku transakcji będzie miał więcej niż 25% udziałów w kapitale zakładowym spółki.

Kolejne formalności przy sprzedaży udziałów, czyli opodatkowanie zbycia udziałów w spółce

Zbycie udziałów w spółce z o.o. wiąże się z koniecznością właściwego opodatkowania. Jako strona sprzedająca jesteś w tym przypadku zobowiązany_a rozpoznać dochód z takiej transakcji i w związku z tym zapłacić 19% podatku PIT (lub ewentualnie CIT – który płacą osoby prawne). Od podstawy opodatkowania możesz przy tym odliczyć koszty bezpośrednio związane z tą czynnością (na przykład koszty notarialne).

Q&A, czyli najczęściej zadawane pytania dotyczące zbycia udziałów w spółce z o.o.

1. Jakie są zasady sprzedaży udziałów w spółce z o.o.?

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. wymaga zawarcia umowy w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Można ewentualnie tego dokonać przez system S24, jeżeli umowa spółki również została w nim podpisana. Konieczne jest przy tym sprawdzenie i dopełnienie kwestii związanych z ograniczeniami zbywalności (mogącymi wynikać z przepisów szczególnych, umowy spółki czy porozumień wspólników), dopełnienie obowiązków informacyjnych i rejestracyjnych (w niektórych przypadkach), a także właściwe opodatkowanie.

2. Czy sprzedaż udziałów wymaga zgody wspólników?

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. co do zasady nie wymaga zgody wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

3. Jakie formalności są konieczne przy zbyciu udziałów?

Przy zbyciu udziałów należy pamiętać przede wszystkim o:

• Sprawdzeniu i dopełnieniu wszystkich kwestii związanych z ograniczeniami zbywalności udziałów (w tym zwłaszcza o uzyskaniu zgody spółki – jeżeli zgodnie z umową jest ona wymagana);
• Właściwej wycenie udziałów oraz zawarciu umowy sprzedaży udziałów w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (ewentualnie przez system S24, jeżeli umowa spółki również została w nim zawarta);
• Dopełnieniu względem spółki obowiązku informacyjnego wynikającego z art. 187 Kodeksu spółek handlowych oraz dokonaniu ewentualnych zgłoszeń w związku ze zmianami udziałowców;
• Właściwym opodatkowaniu całej transakcji.

4. Jakie są podatkowe konsekwencje sprzedaży udziałów?

Sprzedaż udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością podlega opodatkowaniu podatkiem PIT (lub w przypadku osób prawnych: podatkiem CIT) według stawki wynoszącej 19%.